Hiszpańskie słowa, które nie mają odpowiednika w innych językach

Hiszpańskie słowa, które nie mają odpowiednika w innych językach to nie jest zagadnienie o którym się często mówi na lekcjach hiszpańskiego. Uczniowie zaczynający naukę języka nie rozstają się ze słownikiem hiszpańsko-polskim. A my zachęcamy do spróbowania innego sposobu nauki, nie tłumaczenia na język polski tylko uczenia się z kontekstu bądź korzystania ze słowników hiszpańsko-hiszpańskich dla osób zaczynających naukę. Już od pierwszej lekcji.

Język hiszpański, podobnie jak wiele innych języków, posiada unikalne wyrażenia i słowa, które są trudne do przetłumaczenia na inne języki. Te słowa są nie tylko fascynujące, ale również odzwierciedlają kulturę, codzienne życie i sposób myślenia mieszkańców krajów hiszpańskojęzycznych. 
Bo przecież to co nienazwane nie istnieje.

Hiszpańskie słowa, które nie mają odpowiednika w innych językach

Oto kilka z nich, wraz z przykładami utworów, w których można je znaleźć. Bo tutaj właśnie kontekst ma znaczenie.

Sobremesa

Jednym z takich słów jest sobremesa. Słowo to opisuje czas spędzany przy stole po posiłku, kiedy rozmowy stają się bardziej intymne i głębokie. W wielu kulturach posiłki są postrzegane jako momenty, które należy celebrować. Ale w hiszpańskojęzycznych krajach sobremesa jest równie ważnym elementem.

To w tym czasie ludzie zbliżają się do siebie, dzielą się swoimi przemyśleniami i emocjami, co czyni społeczeństwo bardziej zintegrowanym.  I to słowo doskonale oddaje tę hiszpańską tradycję.

Trudno jest znaleźć bezpośredni odpowiednik tego słowa w językach, które nie mają tak silnej tradycji wspólnego spędzania czasu po posiłkach. Bowiem to czas spędzony przy stole po posiłku, kiedy rozmowy i towarzystwo są ważniejsze niż samo jedzenie.

W książce „Como agua para chocolate” autorstwa Laury Esquivel, sobremesa jest częścią wielu rodzinnych spotkań, gdzie rozmowy i emocje odgrywają kluczową rolę.

Duende

To słowo, które opisuje tajemniczą siłę lub charyzmę. W dosłownym tłumaczeniu oznacza ono skrzata lub ducha. Ale w kontekście artystycznym odnosi się do tajemniczej siły, która sprawia, że sztuka jest poruszająca i autentyczna. 

Duende jest często kojarzone z flamenco, gdzie ta nieuchwytna jakość emocjonalna porusza zarówno wykonawców, jak i publiczność. Jest to doświadczenie, które trudno opisać słowami, ale gdy ktoś je poczuje, nie ma wątpliwości co do jego istnienia. Inne języki mogą próbować opisać to uczucie, ale żadne z nich nie odda w pełni esencji duende.

W poezji Federico García Lorca, zwłaszcza w „Poema del cante jondo”, duende jest często obecne jako nieuchwytna esencja, która nadaje głębię i intensywność występom artystycznym

Estrenar

Ten czasownik odnosi się do emocji i relacji międzyludzkich. Oznacza użycie czegoś po raz pierwszy, czy to nowego ubrania, czy też premiery filmu. Ale z naciskiem na emocje towarzyszące temu doświadczeniu. To słowo podkreśla radość i wyjątkowość pierwszego doświadczenia.
To uczucie nowości i podekscytowania, które towarzyszy tym momentom, jest trudne do uchwycenia w innych językach. 
W filmie „Volver” Pedro Almodóvara, bohaterowie często mówią o estrenar nowych ubrań czy przedmiotów, co dodaje codziennym sytuacjom elementu świeżości i ekscytacji.

Merienda

Jest to lekki posiłek spożywany między obiadem a kolacją. Często składający się z kawy, herbaty i przekąsek. Jest to ważny element hiszpańskiego stylu życia. Choć w wielu krajach istnieje zwyczaj podwieczorków, merienda jest głęboko zakorzeniona w hiszpańskich tradycjach kulinarnych. 

Jest to nie tylko moment na zaspokojenie głodu, ale także czas na chwilę odpoczynku i relaksu w ciągu dnia. Merienda jest często spożywana w towarzystwie przyjaciół lub rodziny, co dodaje jej społecznego wymiaru.
W powieści „La sombra del viento” Carlosa Ruiza Zafóna, właśnie merienda jest okazją do spotkań i rozmów, które rozwijają fabułę i relacje między postaciami.

Madrugar

Oznacza wstawanie bardzo wcześnie rano, zanim jeszcze zacznie się dzień. To słowo oddaje dyscyplinę i determinację potrzebną do rozpoczęcia dnia przed innymi.
Choć w wielu językach istnieją różne określenia na wczesne wstawanie, to madrugar niesie ze sobą dodatkową warstwę znaczeniową.

Tę odnoszącą się do determinacji i poświęcenia. W kulturach hiszpańskojęzycznych jest to często kojarzone z pracowitością i gotowością do podejmowania wyzwań dnia codziennego.
W piosence „Mediterráneo” Joana Manuela Serrata, madrugar jest symbolem prostoty i piękna życia blisko natury, gdzie każdy dzień zaczyna się od wczesnego poranka.

Desvelado

Warto również wspomnieć o słowie desvelado, które opisuje stan, w którym ktoś nie może zasnąć lub został obudzony w nocy i nie jest w stanie ponownie zasnąć.

W języku polskim czy angielskim opisywanie tego stanu wymaga użycia kilku słów. Natomiast w hiszpańskim jedno słowo wystarczy, by oddać to nieprzyjemne doświadczenie bezsenności.
To uczucie bycia zmęczonym, ale jednocześnie czujnym. 

W literaturze hiszpańskiej, słowo to pojawia się w wielu utworach, podkreślając stan niepokoju lub intensywnego myślenia. Przykładem może być powieść „Cien años de soledad” Gabriela Garcíi Márqueza, gdzie bohaterowie często doświadczają bezsenności.

Friolero

To określenie osoby, która jest szczególnie wrażliwa na zimno. To ktoś, kto zawsze marznie, nawet gdy inni czują się komfortowo. Jest to kolejny przykład, gdzie jedno hiszpańskie słowo zastępuje dłuższy opis w innych językach.

W hiszpańskiej kulturze, gdzie klimat może być bardzo zróżnicowany, posiadanie takiego słowa jest niezwykle przydatne. Pozwala szybko i skutecznie opisać osobę, która odczuwa chłód bardziej niż inni.

Jest często używane w codziennych rozmowach, a także pojawia się w literaturze i muzyce. W piosence „El frío de tu adiós” Ricardo Arjony, można odnaleźć odniesienia do tego uczucia zimna, które towarzyszy emocjonalnemu rozstaniu.

Pelusa

Dosłownie oznacza kłaczek lub meszek. Ale w kontekście emocji i relacji interpersonalnych, pelusa to słowo, które odnosi się do subtelnego uczucia lekkiej zazdrości. Ale robi to w sposób czuły i niegroźny. Jest używane w relacjach międzyludzkich, aby opisać drobne uczucie zazdrości, które nie prowadzi do konfliktu. Ale raczej do wzajemnego zrozumienia i śmiechu.
W hiszpańskiej literaturze, pelusa często pojawia się jako motyw przewodni w opowieściach o miłości i rywalizacji.

W utworze „La casa de Bernarda Alba” Federico Garcíi Lorki, zazdrość między siostrami jest kluczowym elementem fabuły.

Vergüenza ajena

Hiszpański język daje nam również słowo vergüenza ajena, które opisuje uczucie wstydu odczuwane za kogoś innego. Kogoś kto nie zdaje sobie sprawy, że jego zachowanie jest zawstydzające. To interesujący koncept, który pokazuje, jak empatia i zrozumienie dla innych mogą przybierać różne formy.

W języku angielskim można próbować tłumaczyć to jako „second-hand embarrassment”. Jednak nie oddaje to w pełni hiszpańskiego wydźwięku. Jest to emocja, która pojawia się, gdy jesteśmy świadkami czyjegoś kompromitującego zachowania. 

Vergüenza ajena można znaleźć w wielu hiszpańskojęzycznych filmach i książkach, które eksplorują tematy społeczne i interpersonalne. Na przykład w filmie „Ocho apellidos vascos” można zauważyć wiele sytuacji, w których bohaterowie doświadczają tego uczucia.

Tocayo

Tocayo to słowo używane do opisania osoby, która ma takie samo imię jak my. Jest to wyraz, który podkreśla więź między osobami o tym samym imieniu. 

Jest to wyraz używany z sympatią i często tworzy pewną więź między osobami o tym samym imieniu. W innych językach brakuje podobnego terminu. Takiego który mógłby oddać specyficzną relację i ciepło związane z tym pojęciem.

W literaturze hiszpańskojęzycznej, tocayo może być używane jako element budujący relacje między postaciami.

Przykładem może być powieść „Cien años de soledad” Gabriela Garcíi Márqueza. W niej imiona bohaterów często się powtarzają, co tworzy dodatkowe warstwy znaczeniowe.

Empalagar

Czasownik, który opisuje uczucie przesytu, szczególnie w kontekście jedzenia czegoś bardzo słodkiego. To moment, kiedy coś, co początkowo było przyjemne, staje się zbyt intensywne i męczące. Które opisuje uczucie przesytu słodyczy.

To wyjątkowe hiszpańskie słowo odnosi się do momentu, kiedy coś jest zbyt słodkie, do punktu, w którym staje się nieprzyjemne. Empalagar jest przykładem na to, jak język hiszpański potrafi precyzyjnie uchwycić doświadczenia. Takie które w innych językach muszą być opisane za pomocą całych zdań.

W literaturze hiszpańskojęzycznej słowo to pojawia się w wielu utworach. Zawsze podkreślając emocjonalne lub sensoryczne przesycenie. I tak w powieści „Como agua para chocolate” Laury Esquivel, bohaterowie doświadczają emocji, które można by opisać jako empalagantes, gdy ich uczucia stają się zbyt intensywne.

Język hiszpański

Jest on pełen takich unikalnych słów, które nie tylko wzbogacają słownictwo. Ale także pozwalają lepiej zrozumieć kulturę i mentalność ludzi, którzy się nim posługują. Każde z tych słów opowiada swoją własną historię, która jest nierozerwalnie związana z hiszpańskojęzycznym światem. 

Warto pamiętać, że język to coś więcej niż tylko narzędzie komunikacji. To także klucz do zrozumienia różnorodności ludzkich doświadczeń i emocji. Poznawanie słownictwa to nie tylko nauka języka, ale także odkrywanie nowych sposobów wyrażania emocji i doświadczeń.

A jakie Wy znacie takie hiszpańskie słowa?